Konserwacja tablic inskrypcyjnych z kościoła pw. Wniebowzięcia NMP, św. Krzyża i św. Bartłomieja w Drohobyczu
W Drohobyczu, trwają prace przy jednym z najcenniejszych zabytków regionu. Dzięki środkom MKiDN, przekazanym przez Instytut POLONIKA, konserwowane są cztery monumentalne tablice inskrypcyjne z końca XVIII wieku. Projekt realizuje Fundacja Bonifraterska we współpracy z parafią św. Bartłomieja.
Świątynia o wielowiekowej historii
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, św. Krzyża i św. Bartłomieja to jeden z najstarszych zabytków sakralnych zachodniej Ukrainy. Położony w obwodzie lwowskim, zaledwie 70 km od granicy z Polską, stanowi wyjątkowe świadectwo dziedzictwa I Rzeczypospolitej. Świątynię erygował w grudniu 1392 roku król Władysław Jagiełło, a jej losy przez stulecia były nierozerwalnie związane z historią miasta oraz regionu.
W XVI wieku kościół zyskał cechy obronne, a kolejnych przekształceń w jego wystroju dokonano w XVIII wieku. W latach 1790–1793 malarz Andrzej Solecki z Krechowic wykonał nową polichromię obejmującą całe wnętrze świątyni. Jego dzieło, oprócz przekazu religijnego, zawiera liczne sceny historyczne, m.in. nadanie przywilejów przez Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełłę i Józefa II, konsekrację świątyni w 1511 roku czy tragiczne wydarzenia rzezi kozackiej w 1648 roku. W prezbiterium do dziś oglądać można portrety polskich i austriackich władców opatrzone inskrypcjami.
Tablice inskrypcyjne – unikatowy świadek przeszłości
Integralną część tego bogatego programu ikonograficznego stanowiły cztery tablice inskrypcyjne wykonane w latach 1790–1791 w pracowni Kazimierza Krzementowskiego, przy udziale stolarza Koszyckiego i snycerza Szymańskiego ze Stryja. Powstały równolegle z polichromią Soleckiego i – podobnie jak ona – stanowiły wizualną kronikę dziejów parafii.
Teksty ryte w drewnie majuskułą i minuskułą upamiętniają cztery wieki historii kościoła: jego fundację, poświęcenie, zasługi duchownych oraz związki z panowaniem cesarzy Józefa II i Leopolda II, synów Marii Teresy. Tablice umieszczone były na ścianach prezbiterium, oprawione w charakterystyczne barokowe ramy profilowane, analogiczne do ram malowanych freskowo przez Soleckiego.
W przeciwieństwie do wielu elementów wyposażenia świątyni, które zostały bezpowrotnie zniszczone w okresie władzy sowieckiej, tablice przetrwały dzięki swoim imponującym rozmiarom. Każda z nich mierzy ponad 6 metrów wysokości i 3 metry szerokości.
Konserwacja – przywracanie blasku
Po latach zaniedbań i trudnej historii świątyni tablice wymagały pilnej interwencji konserwatorskiej. Fundacja Bonifraterska podjęła się ich zabezpieczenia, dokumentacji oraz prac konserwatorskich, które obecnie trwają. Całość działań finansowana jest przez Instytut POLONIKA.
Tablice zostały zdemontowane i rozłożone na części, co umożliwiło dotarcie do każdego, nawet najmniejszego elementu. Specjaliści oczyszczają powierzchnie, uzupełniają ubytki, scalają warstwy malarskie i przywracają barokowym zdobieniom ich dawne bogactwo. Wraz z postępem prac coraz wyraźniej ukazują się jaśniejsze tony, dawny koloryt oraz złocenia detali snycerskich.
Konserwatorzy podkreślają, że proces jest wymagający i czasochłonny, ale efekty już dziś pokazują, jak ogromny potencjał estetyczny kryją te zabytki.
Powrót na swoje miejsce
Celem projektu jest nie tylko ocalenie tablic przed degradacją, lecz także ich ponowne umieszczenie w prezbiterium kościoła w Drohobyczu. Jeśli pozwolą na to dalsze fundusze, tablice wrócą na swoje miejsce, stanowiąc ponownie integralną część przestrzeni sakralnej i świadectwo niezwykłego dziedzictwa kulturowego regionu.
Konserwacja tablic inskrypcyjnych z drohobyckiej fary to nie tylko ratowanie zabytków, lecz także przywracanie pamięci o wielowiekowej historii miasta, które było przez wieki jednym z ważnych punktów na mapie Rzeczypospolitej.
