Historia Zakonu w Polsce
Zakon Bonifratrów – Historia Zakonu w Polsce
Zakon Braci Miłosierdzia sprowadzony został do Polski w 1609 roku. Zamożny kupiec Valerian Montelupi zapisał im kamienicę u zbiegu ulic św. Jana i Marka, w której znalazły się pomieszczenia konwentu, szpital na 12 łóżek i kościół pod wezwaniem św. Urszuli. Pierwszym przeorem został brat Melchior Bonawentura. W roku 1615 biskup krakowski Piotr Tylicki zatwierdził krakowski konwent jako macierzysty dla polskich Braci Miłosierdzia.
Gorliwość i poświęcenie braci w służbie chorym i potrzebującym – bez względu na wyznanie, stan czy pochodzenie, ich biegłość zarówno w sztuce medycznej, jak i pielęgnowaniu chorych oraz stosowanie nowoczesnych metod leczenia zyskały im powszechną wdzięczność i szacunek. W Polsce nazywano ich Bonifratrami (od boni fratres – dobrzy bracia).
Ujęci charyzmatem Braci Miłosierdzia do zakonu licznie zaczęli wstępować młodzi Polacy różnego stanu i pochodzenia. Biskupi-magnaci i zamożna szlachta fundowali im klasztory i szpitale, czynili na ich rzecz hojne zapisy. Wśród fundatorów znalazły się tak wybitne osoby, jak Mikołaj Zebrzydowski, marszałek wielki koronny, który sprowadził Bonifratrów do Zebrzydowic (1611), biskup Abraham Woyna – do Wilna (1635), biskup Tomasz Ujejski – do Warszawy (1649), marszałek wielki koronny Stanisław Lubomirski – do Podegrodzia na Spiszu (1650), król Jan III Sobieski – do Lwowa (1659).
Bonifratrzy nieśli pomoc nie tylko ludności cywilnej, ale także na polach walk, nierzadko życiem przypłacając swą ofiarność. Wielką odwagą i poświęceniem odznaczyli się w trakcie wyprawy wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego i podczas licznych bitew toczonych na ziemiach polskich w tych niespokojnych czasach.
W ciągu wieków XVII i XVIII na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów powstało 18 klasztorów i szpitali, z których już w 1633 roku utworzona została prowincja polsko-litewska pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny z własnym prowincjałem. Z polskich konwentów wywodziło się wielu świątobliwych braci, wybitnych prowincjałów, jak np. Iluminat Chudziński – pierwszy Polak pełniący tę funkcję, a także wielu znakomitych lekarzy, z których największą sławę zyskał sobie brat Ludwik Perzyna ( + 1800 r. ), autor licznych dzieł z zakresu anatomii, położnictwa, chirurgii, higieny oraz oświaty medycznej.
Kres pomyślnie rozwijającej się działalności Bonifratrów położyły rozbiory Polski. Kasata wielu klasztorów doprowadziła do likwidacji prowincji polsko-litewskiej. Utrzymały się jedynie konwenty w Krakowie, Zebrzydowicach i Cieszynie, które weszły w skład prowincji czesko- austriackiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku dały one początek odradzaniu się Zakonu Bonifratrów.
3 kwietnia 1922 roku Kuria Generalna Zakonu w Rzymie wydała dekret o restytuowaniu prowincji polskiej, której prowincjałem został ojciec Jacek Misiak. W skład odrodzonej prowincji weszły konwenty w Krakowie, Zebrzydowicach, Cieszynie, Bogucicach, Marysinie, Wilnie, Iwoniczu, Łodzi i Warszawie. W okresie międzywojennym Bonifratrzy odbudowywali i modernizowali odzyskane szpitale, w których zatrudniali najlepszych lekarzy specjalistów, uruchamiali bezpłatne ambulatoria dla ubogiej ludności, organizowali kursy pielęgniarskie dla braci.
Wybuch II wojny światowej i lata niemieckiej okupacji były dla Bonifratrów równie trudne, jak dla wszystkich Polaków. Większość swoich szpitali zmuszeni byli opuścić, pod zarządem braci pozostał jedynie szpital krakowski, gdzie leczyła się ludność polska z całej Generalnej Guberni i gdzie zatrudnieni byli wyłącznie polscy lekarze. Zarówno w Krakowie, jak i wszędzie tam, gdzie udało im się pozostać, Bonifratrzy służyli pomocą medyczną, udzielali schronienia poszukiwanym przez gestapo, pomagali działaczom organizacji podziemnych i oddziałom partyzanckim.
W ciągu 45-letniego okresu PRL doszło do niemal całkowitego załamania się wielowiekowego dzieła miłosierdzia prowadzonego przez braci Bonifratrów. Ich szpitale zostały upaństwowione, a sami bracia odsunięci od posługi chorym. Zawsze jednak w taki czy inny sposób znajdowali drogę do cierpiących i potrzebujących pomocy, zawsze gorliwi, ofiarni, przepojeni duchem patriotyzmu, którego w ciągu wieków niejednokrotnie składali dowody.
Po upadku komunizmu Bonifratrzy w Polsce wracają do swej działalności szpitalnej. Znaczącym elementem tego powrotu jest odzyskanie przez nich w 1997 roku krakowskiego szpitala, a następnie w 2000 r. szpitala łódzkiego. Szpital w Marysinie został odzyskany w 2001r. jednak z powodu złego stanu pomieszczeń musiał być przez długi czas remontowany. W 2006 r. został uruchomiony jako szpital rehabilitacyjny. W ostatnim czasie udało się odzyskać kolejny szpital bezprawnie uwłaszczony przez komunistyczne władze. Jest to szpital w Katowicach, który od 1 kwietnia 2009 r. wrócił pod zarząd braci Bonifratrów.
Zobacz również: Zakon Bonifratrów – Historia Zakonu na świecie