Zielnik apteczny
Niniejszy zielnik apteczny jest zbiorem najistotniejszych informacji zebranych o ziołach umieszczonych w zielniku autorstwa brata Marcina M. Cegły OH zielarza i fitoterapeuty z wieloletnim doświadczeniem pracy w aptece ziololeczniczej. Przedstawiamy zioła lecznicze, które od wieków wspierają nasze zdrowie i samopoczucie.
W naszym zielniku aptecznym prezentujemy bogatą kolekcję ziół, ich właściwości oraz praktyczne zastosowania. Od aromatycznej lawendy po leczniczy dziurawiec – dowiedz się, jak zioła mogą stać się naturalnym wsparciem dla Twojego zdrowia.
Babka lancetowata
(Plantago lanceolata)
Gdzie występuje?
W stanie dzikim występuje niemal w całej Europie, w Afryce północnej oraz w Azji zachodniej aż do Himalajów. Jako gatunek zawleczony obecny jest w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, na Hawajach, w Australii i na Madagaskarze. Gatunek bardzo zmienny, przystosowuje się do różnych warunków, został rozwleczony na wszystkie kontynenty. W Polsce pospolity. Występuje na łąkach, pastwiskach, miedzach i trawnikach, zrębach leśnych, torowiskach kolejowych.
Skład chemiczny i związki leczniczo czynne
Roślina zawiera glikozyd aukubinę, do 10% śluzu, saponiny, garbniki, kwasy organiczne, karoten, witaminy C i K, duże ilości soli mineralnych sodu, potasu, magnezu i cynku.
Surowiec lekarski
Do celów leczniczych pozyskuje się liść babki lancetowatej (Folium Plantaginis lanceolatae) lub całą roślinę (Herba Plantaginis). Ze stanowsik naturalnych surowiec można zbierać od maja do sierpnia.
W jakich jednostkach chorobowych ma/miała zastosowanie?
Obecnie liście babki stosuje się jako środek przeciwkaszlowy przy astmie i innych schorzeniach układu oddechowego – znaczenie lecznicze mają tu śluzy i garbniki które zmniejszają przekrwienie błon śluzowych oraz nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych. Właściwości bakteriostatyczne wykazuje świeży surowiec, też w postaci soku. Substancją czynną jest w tym przypadku aukubozyd, który pod wpływem zawartej w surowcu β– glukozydazy uwalnia aglikon aukubigeninę o właściwościach bakteriostatycznych. Badania wykazały, że wyciągi wodne z liści babki lancetowatej, stosowane doustnie, pobudzają wytwarzanie interferonu i przeciwciał antywirusowych, a więc substancji chroniących organizm ludzki przed inwazją wirusów. Sok ze świeżych liści babki lancetowatej albo odwar z liści wysuszonych przyspiesza gojenie ran i regenerację naskórka.
Ciekawostka
Babka znana była już w starożytności. Pliniusz zalecał ją na 24 choroby, w tym przeciw kaszlowi, na rany i przeciw malarii.
Źródło:
1) Parus A., Grys A.: Babka lancetowata (Plantago lanceolata L.) – właściwości lecznicze. „Postępy Fitoterapii”. 3, 2010, s. 162-165
2) Trąba Cz., Wolański P., Rogut K.: Rośliny dziko występujące i ich zastosowanie. Rzeszów: Stowarzyszenie Pro Carpathia, 2012
3) Kapusta J.: Apteczka domowa. Warszawa: Buchmann, 2012
Babka zwyczajna
(Plantago major)
Gdzie występuje?
Rodzimy obszar występowania obejmował Europę i Azję, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także na innych kontynentach. W Polsce jest gatunkiem pospolitym na całym terenie. Jest to roślina wydeptywanych miejsc – brzegi dróg, ścieżki polne, chodniki, pastwiska, podwórza, brzegi zbiorników wodnych.
Skład chemiczny i związki leczniczo czynne
Roślina zawiera śluz, gorzki glikozyd aukubinę, enzymy, kwasy organiczne, garbniki, saponiny, witaminy C i K, flawonoidy i sole mineralne z dużą zawartością potasu.
Surowiec lekarski
Surowcem są liście – (Folium Plantaginis majoris), które zbiera się od wiosny do jesieni, wybierając wiadomo młode, zdrowe i czyste.
W jakich jednostkach chorobowych ma/miała zastosowanie?
W medycynie ludowej świeże liście przykładano na niewielkie zranienia, ukąszenia owadów, zwichnięcia, ropiejące rany, owrzodzenia, napar służył do przemywania trudno gojących się ran. Stosowany był szeroko jako środek wykrztuśny, osłaniający, przeciwzapalny, w chorobach przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych, a zewnętrznie do płukania gardła, przy zapaleniu spojówek i bólach zębów. Sok działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie przy użądleniach pszczół i trzmieli. Obecnie liście babki zwyczajnej stosuje się głównie jako składnik mieszanek wykrztuśnych. Częściej w lecznictwie stosuje się ziele babki lancetowatej – o podobnym działaniu, ale zawierających więcej substancji czynnych i łatwiej przyswajalnych.
Ciekawostka
W Chinach znana była już od 3000 lat. W starożytności zalecana była w przypadku ukąszeń przez węże i skorpiony.
Źródło:
1) Trąba Cz., Wolański P., Rogut K.: Rośliny dziko występujące i ich zastosowanie. Rzeszów: Stowarzyszenie
Pro Carpathia, 2012
2) Dziak M., Materkowska T. (red.): Medycyna naturalna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1994