Historia Klasztoru

Fundatorem konwentu w Cieszynie był Adam Borek, marszałek ziemski Księstwa Cieszyńskiego, właściciel Wędryni i Grodziszcza. Złożony ciężką chorobą rozpoczął starania, by sprowadzić bonifratrów do Wędryni. Prawdopodobnie już jesienią 1693 r. przybył pierwszy brat, by opiekować się chorym Adamem Borkiem. Marszałek 17.03.1694 r. napisał testament (zdjęcie obok) , przekazując bonifratrom swoje posiadłości i 30 marca tegoż roku zmarł. Ostatnią wolą donatora było założenie szpitala
i klasztoru braci miłosierdzia w pobliżu Cieszyna. Pierwszy przełożony wspólnoty – br. Klemens Mentzel – zakupił plac poza murami miasta w pobliżu kościoła pw. Świętej Trójcy i rozpoczął wznoszenie nowych budynków.

Bracia przeszli z Wędryni w uroczystej procesji dnia 30.11.1700 r. do Cieszyna, do nowo wybudowanych pomieszczeń, gdzie wkrótce zorganizowano aptekę i mały pokój dla chorych. Na czele procesji niesiono czcigodne relikwie fundatorów, które złożono
w krypcie pod kościołem. Po likwidacji krypty po 1799 r. pochowano ich szczątki, a czaszki przeniesiono do szklanych skrzynek obok ołtarza.

W 1701 r. bracia sprzedali Wędrynię i Grodziszcze, rozbudowując swoją placówkę i przyjmując coraz więcej pacjentów.
W 1717 r. dzięki nowym ofiarodawcom powiększono szpital z 7 do 20 łóżek z całkowitym wyposażeniem. Do 1825 r. były 22 miejsca. Po remoncie budynku 10.12.1882 r. otworzono szpital na 35 łóżek. Subwencję na ten cel otrzymano od arcyksięcia Albrechta, od kasy miejskiej oraz śląskiego sejmu krajowego. Sprzedano też dużą część terenu na rzecz kolei i pieniądze przekazano na rozwój szpitala.

Budowę świątyni pw. Wniebowzięcia NMP rozpoczęto w 1698 roku. W dniu 7.08.1714 r. dziekan cieszyński ks. Jan Gallus Twaruszka poświęcił kościół klasztorny Bonifratrów, a 29.07.1719 r. sufragan wrocławski biskup Eliasz Daniel de Sommerfeld konsekrował kościół i ołtarze. Później dokonano ich przebudowy. W 1739 r. ustawiono nowy boczny ołtarz ku czci św. Jana Bożego, a w 1743 r. ukończono budowę nowego ołtarza głównego z rzeźbami św. Jadwigi i św. Elżbiety, a w środku z obrazem Wniebowzięcia Matki Bożej namalowanym przez opawskiego malarza Bayera.

Już od początku działalności szpitalnej bracia prowadzili apteki. Placówki te były poddawane jurysdykcji władz miejskich. Radamiejska mogła nie tylko decydować o powstawaniu nowych aptek, ale również je likwidować. W wielu większych miastach wydawano na ten użytek własne akty prawne. W Księstwie Cieszyńskim pierwsze przepisy dotyczące wykonywania zawodu lekarskiego ogłosiła cesarzowa Maria Teresa w 1770 roku. Obejmowały one medyków i chirurgów oraz aptekarzy i akuszerki. Wcześniejszy cesarski dekret Marii Teresy z 26.09.1750 r. zabraniał wprawdzie aptekom klasztornym na Śląsku sprzedaży leków, ale zakon bonifratrów stanowił wyjątek. Apteka braci rozwijała się i prowadziła działalność aż do II wojny światowej.
W zapisach z lat 1853 i 1860 spotyka się nazwę apteki „Pod Jednorożcem”, a w 1875 r. i później „Pod Jabłkiem Granatu”.
Celem poprawienia warunków leczenia zaczęto myśleć o wybudowania nowego skrzydła budynku. Dzięki hojnym ofiarom dobroczyńców oraz zbiórce przeprowadzonej w konwentach prowincji austriacko-czeskiej przystąpiono do realizacji planów. Dnia 3.12.1898 r. uroczyście poświecono nową część szpitala, która wraz z wcześniejszymi salami mogła pomieścić 60 łóżek.

Od początku założenia konwent w Cieszynie należał do wielkiej prowincji niemieckiej z siedzibą w Wiedniu, która w ciągu lat dzieliła się na mniejsze prowincje. Bracia zmieniali więc przynależność z prowincji niemieckiej do węgiersko-austriackiej (1781), później austriackiej (1856), austriacko-czeskiej (1859), czecho-słowackiej (1919), prusko-śląskiej (1921) i polskiej (1922). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i reaktywowaniu w 1922 r. prowincji polskiej przeorem został br. Michał Buhl, który przejął klasztor od prowadzących go dotychczas braci Czechów. Zaraz też przystąpił do koniecznego remontu i modernizacji zabytkowego gmachu, uzupełnienia wyposażenia szpitala oraz zagospodarowania zaniedbanego i zdewastowanego w czasie działań wojennych klasztornego majątku. Zajął się również uporządkowaniem bogatego archiwum i biblioteki.

Rozwój placówki przerwał wybuch II wojny światowej. Zaraz po zajęciu Cieszyna przez władze niemieckie 17.11.1939 r. konwent wysiedlono, a chorych przewieziono do szpitala sióstr boromeuszek w Cieszynie i do szpitala śląskiego. Wyposażenie zakonnej placówki, wraz z apteką, przekazano do szpitali polowych. Po okresie wojennym przystąpiono do odbudowy zniszczonego klasztoru i szpitala oraz renowacji kościoła. W 1946 r. przeprowadzono gruntowny remont i odnowiono pierwsze piętro szpitala (oddział dla wenerycznie chorych), a także dokonano remontu apteki i klasztoru. Urządzono ogród
i gospodarstwo oraz zakupiono inwentarz.

W czerwcu 1947 r. poliklinika w Katowicach przeniosła swoich chorych i szpital w Cieszynie prawie opustoszał. W grudniu tego samego roku Wydział Zdrowia w Katowicach zaproponował bonifratrom otwarcie oddziału gruźliczego w miejsce skasowanego oddziału wenerycznego (niebawem Wydział Zdrowia przysłał na leczenie do Cieszyna 22 repatriantów z amerykańskiej strefy okupacyjnej Niemiec). W listopadzie 1948 r. w porozumieniu z władzami opieki społecznej otwarto odział dla osób upośledzonych umysłowo. W 1951 r. zwiększono liczbę łóżek z 40 do 60. Trudne lata 50. i majowa ustawa o konfiskacie dóbr kościelnych pozbawiła klasztor gospodarstwa i inwentarza (1951). Szpital jako zakład dla nieuleczalnie chorych został przejęty przez Zrzeszenie Kato¬lików „Caritas” (1952), zabrano aptekę i podporządkowano przedsiębiorstwu Cefarm.
W 1990 r., po zmianach ustrojowych, obiekt w całości powrócił do zakonu. Dnia 19.07.1990 r. bracia podpisali z Ministerstwem Pracy i Poli¬tyki Społecznej nową umowę na prowadzenie domu opieki, a wypowiedzieli porozumienie z Zrzeszeniem „Caritas”. Odzyskano aptekę, która po remoncie w 1991 r. wznowiła działalność pod nazwą „U Miłosiernych”, tak bowiem w Księstwie Cieszyńskim nazywani byli bonifratrzy.

Przy konwencie w Cieszynie funkcjonują obecnie apteka oraz Dom Pomocy Społecznej dla 116 chorych psychicznie mężczyzn. Celem stworzenia optymalnych warunków bytowych dla mieszkańców placówki modernizuje się pomieszczenia, a w planach jest rozbudowa sal służących terapii i rehabilitacji.
W konwencie mieszczą się cenne archiwum i biblioteka. Bonifratrzy od założenia klasztoru tworzyli własny księgozbiór, gromadząc książki z dziedziny medycyny, teologii i historii Kościoła. Dziś biblioteka liczy ponad 3 tys. woluminów. Wśród nich jest 194 starodruków oraz 1700 książek wydanych do poł. XX wieku.
Dnia 5.05.2011 r. do Cieszyna została przeniesiona siedziba nowicjatu.

Galeria: