Nie daj się zaskoczyć nowotworowi – sama badaj piersi

Jeśli wciąż odkładasz tę decyzję, jeśli mówisz sobie: zacznę jutro albo za tydzień, zrób to teraz. Październik, miesiąc profilaktyki raka piersi, to dobry czas, żeby na stałe do kalendarza obowiązkowych zajęć wprowadzić samobadanie piersi i zacząć je regularnie wykonywać. 

Warto to robić, ponieważ wcześnie wykryty nowotwór piersi jest zwykle całkowicie wyleczalny. A jest to nowotwór zajmujący pierwsze miejsce wśród tych, które najczęściej atakują kobiety. Każdego roku jest wykrywany w Polsce u kilkunastu tysięcy pań. Ryzyko zachorowania jest większe u kobiet w wieku od 45 do 69 lat. O zagrożeniu tą chorobą mówi się szczególnie głośno w połowie października, bo 15 października przypada Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi.

Bardzo skuteczną bronią, która najczęściej nie daje szans temu nowotworowi już na starcie jest samoobserwacja, samodzielne badanie piersi. Jego skuteczność wynika z wczesnego wykrycia zmian w piersi, musi jednak być wykonywane regularnie, a dostrzeżone zamiany w wyglądzie, dotyku piersi muszą być od razu konsultowane ze specjalistą.

Samobadanie piersi nie jest skomplikowane i czasochłonne, ale wymaga samodyscypliny i konsekwencji w działaniu (chodzi o niezwlekanie z wizytą u lekarza, jeśli coś nas zaniepokoi). Powinno zacząć się je wykonywać po ukończeniu 20 lat. Wystarczy badać się raz w miesiącu, badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Polega na ocenie wzrokowej i dotykowej piersi, sprawdzeniu, czy nie ma w nich zmian od ostatniej obserwacji, czy nie pojawiły się guzki, bolące miejsca. Dzień badania należy wybrać tak, żeby przypadał tydzień po menstruacji, a po  menopauzie najlepiej robić je „w stałym terminie”, np. w każdą pierwszą sobotę miesiąca. Jak to wygląda w praktyce?

Samobadanie piersi zaczyna się od ich obejrzenia przed lustrem – od oceny kształtu, koloru skóry, stanu brodawek (m.in. sprawdzenia, czy nie wycieka z nich płyn). Oceny dokonuje się, zmieniając położenie rąk (ułożone wzdłuż tułowia, uniesione do góry). Po ocenie wzrokowej należy wykonać badanie dotykowe, palpacyjne. Polega ono na ułożeniu lewej ręki za głową i zataczaniu kół placami prawej ręki na lewej piersi, obejmując tym ruchem całą pierś i okolice pachy. Podobnie należy badać prawą pierś. Ostatni etap samobadania piersi to ich ocena w pozycji leżącej. Wygląda podobnie do badania w pozycji stojącej – gdy badamy lewą pierś, to znów rękę układamy pod głową i pod lewy bark wkładamy zwinięty ręcznik lub niewielką poduszkę. Pierś badamy prawą ręką, podobnie postępujemy, kontrolując prawą pierś. W pozycji leżącej dotykowo badamy też pachy, szukając zmian.

Jeśli cokolwiek nas zaniepokoi (np. kolor skóry, kształt piersi, guzek, zgrubienie wygląd brodawki, zmiany pod pachą), od razu skonsultujmy to z lekarzem, chirurgiem onkologiem. Pamiętajmy, że większość z zaobserwowanych zmian, to zwykle nic poważnego, a szybka wizyta u lekarza uchroni przed stresem, zamartwianiem się. Z drugiej strony nie lekceważmy niewielkich zmian, tłumacząc sobie, że np. nie sprawiają bólu. Te bowiem mogą być szczególnie niebezpieczne.

Od 35 roku życia należy samobadanie uzupełniać wykonywanym (raz na rok – dwa lata) USG piersi. Po ukończeniu 40 lat raz na dwa lata trzeba wykonać mammografię (raz w roku, jeśli ktoś w rodzinie chorował na raka piersi), po 50. – raz w roku. Przynajmniej raz w roku badanie USG lub mammografie powinny również wykonywać kobiety, które stosują hormonalną terapię zastępczą lub antykoncepcję hormonalną

Kobiety w wieku 50-69 lat mogą wykonać bez skierowania bezpłatne profilaktyczne badanie mammograficzne – listę pracowni, które wykonują bezpłatną mammografię w ramach Programu Profilaktyki Raka Piersi, prowadzonego i finansowanego przez NFZ można znaleźć na stronie – tutaj. Warunkiem wykonania bezpłatnej mammografii jest korzystanie z programu nie częściej niż raz na dwa lata.

Także w naszej Poradni Ginekologicznej można telefoniczne skonsultować się w sprawie ambulatoryjnych badań stosowanych w profilaktyce raka piersi. Informacji – teleporad – będą udzielać profesor Anna Sobczuk z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi lub położne, pracujące w poradni. 

Do Poradni Ginekologicznej – tel. 42 685 51 91 – można dzwonić:

• w czwartki: 15.10, 22.10 i 29.10 w godzinach od 15.00 do 16.00
• we wtorki: 20.10 i 27.10 w godzinach od 14.00 do 15.00.

Warto wiedzieć, że ryzyko zachorowania na raka piersi spada, gdy prowadzi się zdrowy tryb życia (aktywność fizyczna, prawidłowa waga, zdrowa dieta, ograniczenie lub rzucenie palenia). Dlaczego profilaktyka raka piersi jest taka ważna – opowie mgr Paulina Piotrowska, położna w Poradni Ginekologicznej przy Szpitalu Zakonu Bonifratrów w Łodzi.