Diabetolog w BCM w Łodzi także bezpłatnie
Cukrzyca: słodko brzmi, ale cicho i bezlitośnie niszczy organizm. Diabetolog przyjmuje pacjentów w ramach umowy z NFZ. Poradnia diabetologiczna w Bonifraterskim Centrum Medycznym w Łodzi od września przyjmuje pacjentów również w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Osoby, które leczą cukrzycowy obrzęk plamki żółtej (DME) mogą to robić także w BCM w Łodzi, w ramach bezpłatnego programu lekowego, finansowanego przez NFZ.
Zapraszamy do przeczytania rozmowy z doktor Karoliną Leończyk, specjalistą diabetologiem z Poradni Diabetologicznej w Bonifraterskim Centrum Medycznym w Łodzi.
Cukrzycę typu 2 nazywa się często epidemią XXI wieku, bo szybko przybywa osób, które cierpią na tę chorobę: w Polsce to już około 3 mln, na świecie ponad 400 mln ludzi. Czemu coraz więcej z nas jest zagrożonych cukrzycą lub na nią choruje?
Wynika to w dużym stopniu z rozwoju cywilizacji, zmiany trybu życia na taki, który zwiększa ryzyko tej choroby. Cukrzyca typu 2 jest obecnie jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych, obok chorób sercowo-naczyniowych, miażdżycy czy otyłości. Wpływ na rozwój cukrzycy ma nadwaga i otyłość, które często występują u osób z małą aktywnością fizyczną, prowadzących głównie siedzący tryb życia. Kolejny ważny czynnik ryzyka to nieprawidłowa dieta. Tu nie chodzi tylko o niewłaściwe składniki diety, o nadmierne spożywanie tłuszczów oraz cukrów, ale też o to, jak jemy – szkodzi nam, sprzyja cukrzycy na przykład niejedzenie śniadań, nieregularne spożywanie posiłków. Oczywiście są też inne – poza tymi cywilizacyjnymi – czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy, na przykład: cukrzyca występująca w rodzinie, nadciśnienie tętnicze, zbyt wysoki poziom cholesterolu, cukrzyca przebyta w trakcie ciąży, zespół policystycznych jajników, czy istniejący u kogoś stan przedcukrzycowy. Słowem: czynników ryzyka cukrzycy jest wiele – warto jednak zwrócić uwagę na to, że niektóre z nich są niemodyfikowalne, czyli nie mamy na nie wpływu, nie możemy ich wyeliminować, inne zaś, takie jak poziom aktywności fizycznej czy dieta, możemy z powodzeniem zmienić.
Mówimy o cukrzycy typu 2, ponieważ około 90 procent wszystkich rozpoznanych przypadków tej choroby to właśnie ten rodzaj cukrzycy. Jaki jest jej mechanizm?
Rzeczywiście, cukrzyca typu 2 jest najczęściej występującą postacią cukrzycy na świecie. Mechanizm powstawania tej choroby polega na tym, że trzustka nieprawidłowo wydziela insulinę (hormon regulujący stężenie glukozy w organizmie człowieka), często spada także wrażliwość tkanek organizmu na działanie insuliny. To ostatnie zjawisko nazywa się insulinoopornością. Z kolei cukrzyca typu 1 (stanowiąca około 5-10% wszystkich przypadków cukrzycy) jest chorobą autoimmunologiczną, powstającą na skutek uszkodzenia komórek trzustki wydzielających insulinę, doprowadzając do jej bezwzględnego braku w organizmie.
Co powoduje insulinooporność?
Główne czynniki wpływające na rozwój insulinooporności to nadwaga i otyłość. W wyniku nadmiaru tkanki tłuszczowej działanie insuliny stopniowo zmniejsza się, czyli – mówiąc potocznie – nie ma kto się zająć glukozą, która krąży w naszej krwi, bo wykorzystanie tego cukru przez nasze komórki zależy właśnie od skuteczności działania insuliny. Insulinooporność może więc prowadzić do zwiększenia stężania glukozy we krwi, do rozwoju cukrzycy.
Jakie mogą być skutki zbyt wysokiego, przewlekle utrzymującego się stężenie glukozy we krwi?
Przewlekle utrzymujące się wysokie stężenie glukozy we krwi u osób z rozpoznaną cukrzycą może doprowadzić do wielu powikłań zarówno sercowo-naczyniowych (zwiększa się ryzyko zawału serca, uszkodzenia nerek, miażdżycy), ocznych, jak też skutkujących uszkodzeniem układu nerwowego.
Mówi się, że cukrzyca to cicha choroba, która długo nie dokucza, przez wiele lat może nie dawać objawów. To prawda?
Tak, cukrzyca może pozostawać przez pewien, czasem dość długi czas niezauważona. Dotyczy to często osób starszych, obciążonych wieloma chorobami, które mogą przypisać objawy charakterystyczne dla cukrzycy albo skutkom wieku, albo niepożądanego działania przyjmowanych leków. Do najczęstszych objawów cukrzycy zaliczamy: oddawanie zwiększonej ilości moczu, wzmożone pragnienie, osłabienie i senność, skłonność do zakażeń skóry i zakażeń układu moczowego.
Jak często należy sprawdzać poziom glukozy we krwi? Czy są osoby, które powinny robić to częściej? Jaki jest prawidłowy poziom glukozy we krwi, jaki oznacza stan przedcukrzycowy, a jaki cukrzycę?
Osoby zdrowe bez jakichkolwiek chorób współistniejących oraz z ujemnym wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy przesiewowe badanie stężenia glukozy powinny wykonywać po 45 roku życia raz na 3 lata. Ponadto niezależnie od wieku badanie glukozy na czczo raz w roku należy wykonywać u pacjentów z grupy ryzyka: z nadwagą/otyłością, z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice/rodzeństwo), mało aktywnych fizycznie, u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową, u kobiet, które urodziły dziecko powyżej 4 kg, u osób, u których w poprzednich badaniach stwierdzono stan przedcukrzycowy, z nadciśnieniem tętniczym, z nieprawidłowym stężeniem cholesterolu, u osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego, u kobiet z zespołem policystycznych jajników. Prawidłowe stężenie glukozy we krwi (glikemia) na czczo mieści się w przedziale od 70-99 mg/dl. W przedziale glikemii na czczo 100-125 mg/dl stwierdzamy nieprawidłową glikemię na czczo (stan przedcukrzycowy). Cukrzycę rozpoznajemy, gdy dwukrotny pomiar glikemii na czczo wynosi powyżej 126 mg/dl, u pacjentów z objawami cukrzycy i przygodnym pomiarem glikemii powyżej 200 mg/dl, bądź też na podstawie doustnego testu obciążenia glukozą, w którym to stwierdzamy po 2 godzinach glikemię powyżej 200 mg/dl.
Co chroni przed zachorowaniem na cukrzycę? Jaki styl życia prowadzić, jak dbać o prawidłowy poziom glukozy we krwi?
Utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi sprzyja – jak już wspomniałam – właściwa, zbilansowana dieta, regularne spożywanie posiłków (w tym śniadań), ograniczanie w diecie cukrów prostych (w tym słodyczy) oraz tłuszczów zwierzęcych, unikanie używek w tym alkoholu w większej ilości, palenia papierosów. Ważna jest nie tylko jakość, skład posiłków, ale także uwzględnienie indywidualnego zapotrzebowania kalorycznego – chodzi o to, żeby nie jeść za dużo, nie przejadać się, nie dostarczać organizmowi więcej kalorii, niż potrzebuje, niż jest w stanie zużyć. Bardzo istotne jest utrzymywanie właściwej masy ciała, niedopuszczanie do nadwagi, a zwłaszcza otyłości, regularna aktywność fizyczna.
Dlaczego wysiłek fizyczny zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy?
Dlatego, że regularny wysiłek fizyczny poprawia wrażliwość tkanek na działanie insuliny, czyli zapobiega wystąpieniu insulinooporności. Pomaga on także (wraz ze zbilansowaną dietą) zachować właściwą masę ciała. Warto przypomnieć, że regularne ćwiczenia zmniejszają nie tylko ryzyko wystąpienia cukrzycy, ale także ryzyko chorób sercowo-naczyniowych czy powikłań związanych z tymi chorobami.