Cukrzycowe powikłania w oku można leczyć u Bonifratrów
Program lekowy refundowany przez NFZ.
Rozmowa z dr n. med. Iwoną Laudańską-Olszewską, specjalistą chorób oczu z Bonifraterskiego Centrum Medycznego w Łodzi.
Już prawie każdy z nas wie, że cukrzyca to groźna choroba, ale chyba mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że może ona powoli „rujnować” wzrok. Mówimy sobie: cukrzyca, to zagrożenie zawałem serca, udarem, miażdżycą, niewydolnością nerek, ale ślepota? Naprawdę cukrzyca może pozbawić nas wzroku?
Może, ponieważ cukrzyca powoduje uszkodzenia najmniejszych naczyń krwionośnych siatkówki i naczyniówki oka. Jeśli do nich dojdzie i zmiany nie są leczone, może to prowadzić do głębokiego upośledzenia ostrości wzroku, a nawet ślepoty. Retinopatia cukrzycowa, bo tak nazywamy zmiany powstające na dnie oka w przebiegu cukrzycy, rozwija się u większości pacjentów z długo trwającą cukrzycą, niezależnie od jej typu.
Jak cukrzyca „wyłącza” wzrok? Jak i co niszczy w oku?
Cukrzyca jest chorobą dotykającą małych naczyń krwionośnych. Objawy, które obserwujemy podczas badania okulistycznego są odpowiedzią siatkówki i mikronaczyń na przewlekłe zaburzenia krążenia i niedokrwienie. W odpowiedzi na złe ukrwienie, a więc niedotlenienie, siatkówka zaczyna produkować czynniki wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). To powoduje proliferację naczyniową, czyli rozwój patologicznych naczyń w różnych miejscach gałki ocznej (na tarczy nerwu wzrokowego, na siatkówce, a nawet na tęczówce), które prowadzą do odwarstwienia siatkówki, a także wylewów krwi do komory ciała szklistego (wnętrza oka). Pogorszenie widzenia spowodowane jest też często cukrzycowym obrzękiem plamki żółtej, czyli miejsca najlepszego widzenia w oku. Dodajmy, że pacjenci chorujący na cukrzycę są narażeni również na wcześniejszy rozwój zaćmy.
Czy dużo osób chorujących na cukrzycę jest zagrożonych retinopatią cukrzycową? Czy każdy chory na cukrzycę jest zagrożony cukrzycowym obrzękiem plamki żółtej (DME)? Kto jest bardziej narażony na cukrzycowe powikłania cukrzycy, co zwiększa zagrożenie tą chorobą?
Według dostępnych światowych statystyk możemy powiedzieć, że po około 10 latach trwania cukrzycy, niezależnie od jej typu, u 50% pacjentów, a po 25-30 latach cukrzycy u 90% pacjentów stwierdza się objawy retinopatii cukrzycowej. Zmiany te mogą być różnie nasilone. Nie u każdej osoby z cukrzycą wystąpi cukrzycowy obrzęk plamki, będący powikłaniem retinopatii cukrzycowej czy zmiany proliferacyjne. Natomiast każdy chory powinien regularnie poddawać się kontrolnemu badaniu okulistycznemu, aby rozwijające się powikłania jak najwcześniej wychwycić i rozpocząć leczenie.
Czy cukrzycowy obrzęk plamki żółtej to powikłanie, które łatwo zauważyć, czy raczej długo trzeba czekać, aż je dostrzeżemy?
Niestety, nie każdy, kogo dotyka retinopatia cukrzycowa i jej powikłania, jest w stanie dostrzec je szybko, odpowiednio wcześnie. Powodem tego jest obserwowana czasem asymetryczność zmian w obu oczach, co przy patrzeniu obuocznym powoduje opóźnienie zauważenia problemu. Mówiąc inaczej: jeśli w jednym oku zaczynają się zmiany cukrzycowe, a w drugim nie, to trudniej je samemu zauważyć, bo zdrowe oko „maskuje” niesprawność chorego, tego dotkniętego retinopatią.
Co trzeba zrobić, na co i kiedy zwrócić uwagę, żeby nie za późno dostrzec DME? I czy wtedy, kiedy sami zauważymy, że ze wzrokiem jest coś nie w porządku, nie jest za późno na skuteczne leczenie?
Najskuteczniejszą profilaktyką retinopatii cukrzycowej i jej powikłań jest regularna kontrola okulistyczna. Dotyczy to każdego z nas, a osób z cukrzycą w szczególności. Częstotliwość wizyt u okulisty zależna jest od stopnia nasilenia objawów i ustala ją lekarz po wnikliwej ocenie dna oka. Dobra wiadomość jest taka, że szczęśliwie w obecnej dobie nawet późne rozpoczęcie leczenia, przy zaawansowanych zmianach, może powstrzymać dalszy rozwój powikłań. Ale oczywiście wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia przy mniej nasilonych zmianach daje zawsze lepsze wyniki – słowem: cukrzycowy obrzęk plamki, jak i pozostałe powikłania retinopatii cukrzycowej mogą być skutecznie leczone.
Jakie są metody leczenia tej choroby, na czym polegają? Jak długo trwa leczenie?
Obecnie leczeniem pierwszego rzutu w tym powikłaniu są iniekcje doszklistkowe, czyli zastrzyki do gałki ocznej, leków anty-VEGF. Możliwe jest także, u określonych pacjentów, stosowanie iniekcji ze steroidów. Do dyspozycji mamy także laseroterapię, szczególnie laser mikropulsowy, dedykowany szczególnie do leczenia laserowego plamki żółtej. Po zbadaniu lekarz kieruje pacjenta na odpowiednie leczenie. Często najskuteczniejsza jest terapia łączona, czyli iniekcje wewnątrzgałkowe w połączeniu z laseroterapią plamki. Długość leczenia zależy od odpowiedzi na terapię, od jej efektów. Na podstawie dostępnych badań możemy jednak stwierdzić, że częstotliwość iniekcji w kolejnych latach leczenia zmniejsza się, pozwalając na uzyskanie trwałych efektów leczenia. Warto podkreślić, że bez względu na leczenie okulistyczne ocznych powikłań cukrzycy, fundamentalne znaczenie ma leczenie choroby podstawowej: cukrzycy.
Czy leczenie retinopatii cukrzycowej jest refundowane?
Tak, w ubiegłym roku został uruchomiony Program lekowy leczenia cukrzycowego obrzęku plamki żółtej (DME), finansowany przez NFZ. Umożliwia on bezpłatne leczenie pacjentów, z programu można skorzystać w wybranych przez fundusz placówkach medycznych, wśród których jest także Bonifraterskie Centrum Medycznym w Łodzi. Każdy pacjent, u którego okulista rozpoznał cukrzycowy obrzęk plamki żółtej i zgłosi się do nas ze skierowaniem od tego specjalisty będzie leczony w ramach programu lekowego. W naszym szpitalu – w ramach innego programu lekowego, także finansowanego przez NFZ – można również leczyć wysiękowe zwyrodnienie plamki żółtej.
Do udziału w Programie leczenia cukrzycowego obrzęku plamki żółtej,
realizowanego w Bonifraterskim Centrum Medycznym w Łodzi można zapisać się:
- telefonicznie: 42 685 50 26
- mailowo: pacjent@bonifratrzy.lodz.pl