Niedźwiedzi przysmak, czyli antybiotyk w ogródku
Rośnie dziko, głównie w lasach liściastych w Europie i Azji Mniejszej. Znali go i stosowali jako lek uniwersalny starożytni Celtowie, Rzymianie i Germanie. Czosnek niedźwiedzi (łac. Allium ursinum) warto mieć na działce czy w ogrodzie, bo to wartościowe, lecznicze zioło, a do tego ładnie wygląda i kwitnie – jest jedną z pierwszych roślin, które jeszcze zimą, na początku marca „wychodzą z ziemi” i już po kilkunastu dniach cieszy oko zielonymi listkami.
Podobno niedźwiedzie, kiedy obudzą się wiosną, objadają się dzikim czosnkiem, który rośnie w lasach – stąd ponoć jego nazwa: czosnek niedźwiedzi. Kiedy jednak ktoś będzie zachwalał czosnek cygański albo cebulę czarownic, można być pewnym, że chodzi o to samo ziele. U nas rośnie ono na terenie całego kraju, głównie w rejonach górskich (Sudety, Karpaty Pogórze), ale również w Puszczy Kampinoskiej, Białowieskiej. Warto przy okazji przypomnieć, że rosnący dziko czosnek niedźwiedzi jest objęty częściową ochroną gatunkową, ponieważ zaczyna mu grozić wyginięcie ze względu na jego coraz bardziej popularyzowane właściwości lecznicze. Dlatego sadzonki tej rośliny do ogródka trzeba kupić w sklepie ogrodniczym albo wyhodować je z nasion, w żadnym wypadku nie jechać po nie do lasu!
Czosnek niedźwiedzi ma ładne liście, wiosną zdobią go dodatkowo białe kwiaty. Lubi żyzne, próchniczne, umiarkowanie wilgotne podłoże (obojętne lub lekko zasadowe), lubi rosnąć w cieniu lub półcieniu, dobrze czuje się pod drzewami, nie boi się mrozu. Ponieważ szybko się rozmnaża należy dać mu „we władanie” więcej miejsca. Czosnek niedźwiedzi możemy oczywiście uprawiać również w doniczkach na balkonie lub tarasie.
Dobry wygląd to nie wszystko – roślina jest jadalna, a do tego zwiera tak dużo prozdrowotnych związków i mikroelementów, że jest cenionym zielem leczniczym. W czosnku niedźwiedzim jest fosfor, magnez, mangan, potas, selen, siarka, sód, wapń i żelazo, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3), witamina C, związki siarki, które zapobiegają miażdżycy i obniżają ciśnienie krwi. Czosnek niedźwiedzi rozrzedza krew, a to wpływa na kondycję żył i tętnic, ponieważ zmniejsza ryzyko odkładania się blaszek miażdżycowych na ściankach naczyń krwionośnych, a co za tym idzie ryzyko zawału serca, udaru czy choroby wieńcowej. Zawarte w czosnku kwasy fenolowe i związki siarki ułatwiają także odkrztuszanie, pobudzają wydzielanie śluzu w oskrzelach.
– Czosnek niedźwiedzi jest wyjątkowy, bo w porównaniu z innymi odmianami tej rośliny ma więcej substancji dobrze działających na układ krążenia i serce – chodzi głównie o związki siarki – mówi brat Marcin z Ziołolecznictwa Zakonu Bonifratrów w Łodzi. – Czosnek zapobiega infekcjom wirusowym, takim jak przeziębienie czy grypa i pomaga je zwalczać, przez co niektórzy uważają, że może wspierać organizm także w walce z koronawirusem. Roślina ma działanie przeciwbakteryjne podobne do antybiotyku, stymuluje produkcję przeciwciał biorących udział we wszystkich procesach odpornościowych, usprawnia pracę jelit, układu pokarmowego, choć nie zaleca się jej osobom zmagającym się z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Jest bardzo skuteczną bronią przeciw pasożytom układu pokarmowego, zapobiega nowotworom złośliwym.
Czosnek niedźwiedzi od setek lat jest tradycyjnie wykorzystywany także jako ziele przeciwszkorbutowe, usuwające toksyny – roślina produkuje bardzo silne enzymy, powodujące odtrucie oraz wydalanie z organizmu związków toksycznych. Stosuje się ją zewnętrznie do leczenia ran, przewlekłych chorób skóry i do łagodzenia bólów reumatycznych.
Czosnek niedźwiedzi – świeży i suszony to również ceniona przyprawa do potraw i wyrobów z mięs i ryb, do zup i sosów. Można go także kisić, przygotowywać z niego napary, nalewki, sosy, różnego rodzaju pasty, można też jeść zmielony, sproszkowany susz z czosnku.
– Włączenie czosnku niedźwiedziego do diety ma jeszcze jedną zaletę – wpływa na urodę – dodaje brat Marcin. – Siarka, którą zawiera czosnek, jest między innymi podstawowym składnikiem keratyny, czyli białka skóry, włosów i paznokci oraz kolagenu, odpowiadającego za elastyczność tkanek. Bez siarki paznokcie i włosy stają się łamliwe, pogarsza się cera. Siarka jest głównym budulcem nie tylko kolagenu, ale i tkanki łącznej, z której – wraz z kolagenem – zbudowane są stawy. Działa też przeciwzapalnie, łagodzi ból stawów.
——————————————————–
Susz z czosnku niedźwiedziego
Dobrze wysuszone liście pokruszyć, przetrzeć przez plastikowe sitko lub sproszkować w młynku do kawy, zażywać 3 razy dziennie, ¼ łyżeczki.
Napar z czosnku niedźwiedziego
2 łyżki liści czosnku zalać 2 szklankami wrzątku, parzyć pod przykryciem 15-20 minut, pić ½ szklanki naparu 3-4 razy dziennie. Zewnętrznie: przemywanie skóry naparem przy chorobach skórnych o podłożu bakteryjnym oraz przy opryszczce.
Czosnek niedźwiedzi kiszony
Do słoika o pojemności 0,5 l upchać ciasno całe lub drobno pocięte liście (mogą być z ogonkami), zalać przegotowaną i wystudzoną wodą, usunąć pęcherzyki powietrza, dodać płaską łyżeczkę soli, zakręcić, przechowywać w chłodnym pomieszczeniu (przechowuje się rok, a nawet dłużej!). Można jeść prosto ze słoika lub dodawać do zup i sałatek.
Nalewka z czosnku niedźwiedziego
Drobno pokrojone liście czosnku niedźwiedziego umieszczamy w szklanej butelce lub słoiku i zalewamy do pełna 40-procentowym alkoholem. Odstawiamy w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie, nie zapominając o codziennym wstrząsaniu. Po tym czasie odcedzamy miksturę i ponownie przelewamy do butelki. Pić 1 łyżeczkę dziennie. Nalewka pomaga uporać się z wieloma dolegliwościami związanymi z przeziębieniem lub chorobami układu krążenia
Wino z czosnkiem niedźwiedzim
Garść drobno pokrojonych liści zalać ¼ l dobrego białego wina, krótko zagotować, przecedzić, ostudzić i do smaku osłodzić miodem, pić po parę łyków dziennie.
