Chrzan na kaszel i katar?

Wierzyć się nie chce, bo dziś dla większości z nas chrzan to przede wszystkim stół i kuchnia, to roślina jadalna, kojarząca się najczęściej jako dodatek do potraw. Mało kto wie, że dawniej chrzan miał zastosowanie głównie lecznicze. I dziś nadal jest wykorzystywany jako surowiec zielarski, jest wykorzystywany także jako roślina kosmetyczna.

Chrzan pospolity występuje w Europie, części Azji, Ameryce Północnej. Należy do rodziny kapustowatych, czyli tej samej, do której należą: kapusta, brokuły, kalafior czy brukselka. Gdzieniegdzie w Polsce można usłyszeć jeszcze stare, ludowe nazwy chrzanu – warzęcha lub warzucha. Roślina ma długi i mięsisty korzeń o jasnej barwie i białym przekroju, który ma bardzo ostry smak i silny aromat. Początkowo chrzan był wykorzystywany jako roślina o bardzo różnych właściwościach zdrowotnych, a dopiero później zwrócono uwagę na jego walory kulinarne.

Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest świeży korzeń chrzanu: zawiera wiele witamin, w tym z grupy B, a także A, E, C oraz składniki mineralne (magnez, żelazo, wapń, potas i siarka). Wśród wielu substancji prozdrowotnych, zawartych w chrzanie jest także glikozyd siarkocyjanowy sinigryna, która pod wpływem enzymów rozpada się na glukozę oraz izosiarkocyjanin allilu (olejek gorczycowy).

– To bogactwo witamin, enzymów, olejków eterycznych i minerałów sprawia, że chrzan to bardzo „przyzwoite” zioło, choć zestawienie nazw: zioło i chrzan może dziś niektórych dziwić – mówi brat Marcin z Ziołolecznictwa Zakonu Bonifratrów w Łodzi. – Chrzan ma działanie przeciwbakteryjne, grzybobójcze, wykrztuśne, pobudza wydzielanie soków trawiennych. Może być polecany jako wspomagający w stanach infekcyjnych dróg moczowych i leczeniu chorób reumatycznych.

Chrzan bywa zalecany w przeziębieniach i chorobach takich jak zapalenie oskrzeli, chroniczny katar i uciążliwy kaszel. Okłady z chrzanu polecane są w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Ponieważ chrzan ma właściwości drażniące skórę i może wywoływać efekt uczucia ciepła, może przyczyniać się do złagodzenia lub ustąpienia dolegliwości związanych z przykurczem lub obrzękami mięśni, zapaleniami ścięgien. W bolący mięsień lub ścięgno należy w tym przypadku wcierać świeżo wyciśnięty sok z chrzanu z dodatkiem amoniaku.

Warto pamiętać, że nie wszyscy mogą stosować chrzan – dotyczy to zwłaszcza osób cierpiących na wrzody żołądka i dwunastnicy oraz schorzenia nerek, a także kobiet w ciąży i podczas laktacji oraz dzieci poniżej 4 roku życia.

Chrzan zastosowany jako kosmetyk wpływa na poprawę równomiernego kolorytu skóry, jest stosowany do usuwania przebarwień i piegów (do przemywania twarzy stosuje się drobno stary korzeń chrzanu).

Przepis na prosty syrop z chrzanu

Składniki:

100 g świeżego utartego chrzanu

0,5 szklanki ostudzonej przegotowanej wody

100 g miodu

1 łyżka soku z cytryny

Przygotowanie

Do świeżego utartego chrzanu dodać wodę i pozostawić w naczyniu pod przykryciem przez pół godziny. Następnie wycisnąć sok przez gazę, dodać sok z cytryny i miód. Wymieszać i przelać do słoiczków, przechowywać w chłodnym miejscu.

Stosowanie

Dorośli: 3 x dziennie 1 łyżka stołowa po posiłku

Dzieci powyżej 4 roku życia:  1 x  dziennie 1 łyżeczka

Źródła: „Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie”, Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski  (Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987); „Leki Pochodzenia Naturalnego”, Gerard Nowak, UM Poznań 2012.